Μάλθους, Τόμας Ρόμπερτ

(Thomas Robert Malthus, Ντόρκιν, Σάρεϊ 1766 – Χεϊλιμπέρι, Χέρτφορντ 1834). Άγγλος οικονομολόγος. Ήταν ο δευτερότοκος γιος από τα οκτώ παιδιά του Ντάνιελ Μάλθους, ενός επαρχιακού ευγενούς. Σπούδασε στο Κολέγιο του Ιησού στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Άρχισε τη σταδιοδρομία του ως κληρικός της αγγλικανικής Εκκλησίας, το 1796, και για αρκετό διάστημα υπηρέτησε ως πάστορας στο Άλμπερι του Σάρεϊ, αλλά εγκατέλειψε γρήγορα το ιερατικό λειτούργημα για να στραφεί οριστικά στις οικονομικές μελέτες. Το 1798 δημοσίευσε την πρώτη έκδοση του έργου με το οποίο συνδέεται η φήμη του, τη Μελέτη περί της θεωρίας του πληθυσμού και των επιδράσεων του στη μελλοντική βελτίωση της κοινωνίας (An essay on the principle of population as it effects the future improvement of society). Τα επόμενα χρόνια ο Μ. ασχολήθηκε με την επεξεργασία της δεύτερης έκδοσης του έργου του, η οποία, εμπλουτισμένη και βελτιωμένη, τυπώθηκε το 1803. Το 1805 διορίστηκε καθηγήτης της πολιτικής οικονομίας (ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά) στο κολέγιο γενικής μόρφωσης της Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών. Η αρχική ιδέα της Μελέτης περί της θεωρίας του πληθυσμού γεννήθηκε από τις συζητήσεις του Μ. με τον πατέρα του ο οποίος, φανατικός οπαδός των ιδεών του Ζαν-Ζακ Ρουσό, του Μαρί-Ζαν Κοντορσέ και του Γουίλιαμ Γκόντγουιν, υποστήριζε ότι η εξαθλίωση ήταν συνέπεια των κακών θεσμών και ότι η δίκαιη κατανομή της γεωργικής παραγωγής θα εξασφάλιζε την ευημερία όλων των ανθρώπων. Ο Μ. αντιτάχτηκε κατηγορηματικά στην αισιόδοξη αυτή αντίληψη και εισήγαγε στην κλασική οικονομία μια απροκάλυπτα απαισιόδοξη αντίληψη, ότι η πραγματική αιτία της εξαθλίωσης βρίσκεται στο ένστικτο της αναπαραγωγής, που έχει αποτέλεσμα να αυξάνει ο πληθυσμός αρκετά ταχύτερα από τα μέσα συντήρησης, η αύξηση των οποίων περιορίζεται από τον νόμο της φθίνουσας απόδοσης. Ενώ τα μέσα συντήρησης δεν μπορούν να αυξηθούν παρά μόνο κατά αριθμητική πρόοδο, ο πληθυσμός (με την ανεξέλεγκτη δράση του ενστίκτου αναπαραγωγής) θα έτεινε να αναπτυχθεί με γεωμετρική πρόοδο. Ο χαλινός στην απεριόριστη αύξηση του πληθυσμού δημιουργείται ακριβώς από την εξαθλίωση, καθώς και από τις επιδημίες και τους πολέμους, που, ανεβάζοντας τη θνησιμότητα, αποκαθιστούν την ισορροπία μεταξύ πληθυσμού και διαθέσιμων πόρων. Στα φυσικά αυτά εμπόδια του υπερπληθυσμού, τα οποία έχουν κατασταλτικό χαρακτήρα, ο Μ. αντέταξε (στη δεύτερη έκδοση του έργου του) τη δυνατότητα εμποδίων προληπτικού χαρακτήρα, δηλαδή τη σεξουαλική εγκράτεια και τον γάμο σε προχωρημένη ηλικία. Αν και οι θεωρίες του αυτές (οι οποίες αποτέλεσαν το δόγμα του μαλθουσιανισμού) υποβλήθηκαν αργότερα σε αυστηρή κριτική αναθεώρηση, αναγνωρίστηκε το γεγονός ότι πρώτος αντιμετώπισε τα προβλήματα αυτά, τα οποία αργότερα αποτέλεσαν αντικείμενο νέας επιστήμης, της δημογραφίας. Το όνομα του Μ. συνδέθηκε στενά με τη θεωρία του πληθυσμού και μόνο τελευταία έγινε αντιληπτή η αξία άλλων συνεισφορών του στην οικονομική επιστήμη, όπως της συμβολής του στην ανάλυση του νομισματικού θέματος, της μελέτης του επί της έγγειας προσόδου (η οποία προηγείται της μελέτης του φίλου και συναδέλφου του Ντέιβιντ Ρικάρντο) και της μελέτης των κρίσεων και των αιτίων τους, τις οποίες, εκατόν είκοσι χρόνια πριν από τον Κέινς, απέδιδε στην υπερβολική αποταμίευση και στην ανεπάρκεια της κατανάλωσης. Άλλα σημαντικά έργα του είναι Διερεύνηση της φύσης και της αύξησης της προσόδου (An inquiry into the nature and progress of rent, 1815) και Οι αρχές της πολιτικής οικονομίας θεωρούμενες από την άποψη της πρακτικής εφαρμογής τους (Principles of political economy considered with a view to their practical applications, 1820).